-
1 җигеп бирү
заложи́ть (для кого-л.) -
2 җигеп кую
1) запря́чь, впрячь2) перен. впряга́ть/впрячь ( кого) (в работу) -
3 ат җигеп
см. ат белән 1), 2) -
4 җигү
перех.1) запряга́ть/запря́чь, впряга́ть/впрячь, закла́дывать/заложи́ть || запряга́ние, впряга́ниеарбага җигү — запря́чь в теле́гу
кушып (өстәп) җигү — припряга́ть, подпряга́ть
2) перен. впряга́ть/впрячь, вовлека́ть/вовле́чь в рабо́ту; привлека́ть к рабо́текешеләрне эшкә җиктеләр — люде́й заста́вили рабо́тать
•- җигеп бирү
- җигеп кую -
5 езженый
-
6 культурный
-ая; -ое1) мәдәният...ы; культура өлкәсендәге2) культуралы3) аң-белем тарату...ы; культура... ы4) культуралы, игеп үстерелә торган; игүгә яраклы• -
7 объездить
сов.1) ( кого) (җигеп яки атланып) йөрергә өйрәтү2) ( кого-что) (побывать всюду) йөреп (гизеп) чыгу; гизү -
8 ат
I сущ.1) ло́шадь, конь; лоша́дка, конёк ласк.; коня́га прост. || лошади́ный, ко́нный, ко́нскийат көтүе — табу́н лошаде́й (коне́й), ко́нский табу́н
ат заводы — ко́нный заво́д
ат базары — ко́нный база́р
менге ат — верхова́я ло́шадь
җигү аты — ездова́я ло́шадь
чабыш аты — скакова́я (бегова́я) ло́шадь
йөк аты — вью́чная (ломова́я) ло́шадь
ат кешнәве — лошади́ное ржа́нье
ат эзләре — следы́ лошади́ных копы́т
ат дирбиясе — ко́нская сбруя́
атка атланып бару — е́хать верхо́м на ло́шади
ат азгыны тайга иярә — (посл.) дурно́й конь к стригунка́м пристаёт (т. е. дурной человек с недорослями якшается)
ат тартмый, солы тарта — (посл.) не ло́шадь (конь) везёт, а овёс
ат юк, арба юк, аннан кала бары да юк ирон.; шутл. — всего́ (реши́тельно ничего́) нет; ни коня́, ни теле́ги, ни всей про́чей у́пряжи; гол как соко́л
атны чыбыркы белән кума, солы белән ку — (посл.) не гони́ коня́ кнуто́м, а гони́ овсо́м (т. е. корми его лучше, чтоб был резвым)
аттан ала да, кола да туа — ≈≈ в одно́ перо́ и пти́ца не роди́тся; от одно́й ма́тки, да не одни́ ребя́тки; в семье́ не без уро́да
ат аунаган җирдә төк кала — (посл.) где конь валя́ется, тут и шерсть остаётся; о́коло пе́чки нельзя́ не гре́ться
атым юк урамда, кайгым юк буранда ирон. — (посл.) моя́ ха́та с кра́ю; над на́ми не ка́плет; моё де́ло теля́чье
атын урлаткач, сараен (абзарын) бикләгән (ныгыткан) — (посл.) ≈≈ хвати́лся за ша́пку, когда́ головы́ не ста́ло (букв. за́пер сара́й, когда́ коня́ увели́)
атыңны Аллага тапшыр, дилбегәне үзең тот — (посл.) поручи́ коня́ Алла́ху, но правь сам (т. е. действуй, рискуй с умом)
2) спорт. конь (снаряд в спортзале, фигура в шахматах)ат белән йөрү — ходи́ть (сходи́ть, сде́лать ход) конём
3) как первый компонент сложн. сл. коне-, конево́дческийат совхозы — конево́дческий совхо́з; конесовхо́з
ат фермасы — конево́дческая фе́рма; конефе́рма
•- ат асрау
- ат асраучылык
- ат башы
- ат башында йөрү
- ат бәйләү урыны
- ат белән
- ат борчагы
- ат җигеп
- ат заводы
- ат ите
- ат йөртү
- ат йөртүче
- ат карагы
- ат карау
- ат караучы
- ат кәмите
- ат койрыгы кисү
- ат кузгалагы
- ат куучы
- ат көтүче
- ат көтүчесе
- ат көче
- ат менү
- атка менү
- ат остасы
- ат өйрәтү
- ат печүче
- ат саклау
- ат сакларга бару
- ат сәүдәгәре
- ат тоту
- ат тотып бару
- ат тотучы
- ат чабышы
- ат чабыштыру
- ат чаптыру
- атка атланган
- ат атланган
- атка атлану
- ат атлану
- атка атланып
- ат атланып
- атка салып
- атка төяп
- атка утырып
- атка утыртып
- аттан төшерү
- ат өстеннән төшерү
- аттан төшү
- ат өстеннән төшү••ат белән чыпчык куу — ирон. ≈≈ гоня́ться с о́бухом за му́хой; стреля́ть из пу́шек по воробья́м (букв. гоня́ться на коне́ за воробья́ми)
ат җене кагылган (кеше) — лоша́дник, поме́шанный на лошадя́х (коня́х)
ат җигә башлау — заиме́ть (заводи́ть, завести́) ло́шадь (коня́), обзаводи́ться (обзавести́сь) ло́шадью (конём)
ат кебек таза — здоро́в как ло́шадь (бык); с лошади́ным здоро́вьем
аттан таякка калу — усил.; см. аттан тайга калу; стать ни́щим; вконе́ц разори́ться
ат белән дә, җәяү дә үтәрлек түгел — ни прое́хать (и), ни пройти́
- ат кебек- аттан тайга калу II сущ.1) устар.; фольк.; прям.; перен. и́мя; назва́ние; репута́ция, честь, почётчакырып килгәннең аты олы, чакырмый килгәннең хакы олы — (посл.) кто зван - тому́ больша́я честь, кто пришёл незва́ный - пе́ред ним большо́й долг
аты олы, кабыргасы коры — посл.; ирон. назва́ние гро́мкое, а то́лку (смы́сла, содержа́ния и т.п.) (в чём-л.) ма́ло
2) диал. про́звище, кли́чка•- ат алу- ат казану
- ат кушу
- ат кую
- ат күтәрү
- ат тагу
- аты чыгу••- аты коргыры -
9 тройка
сущ.тро́йкатро́йка җигеп — на тро́йке; запря́гши тро́йку
-
10 выездить
сов.( кого) (в упряжи) җигеп йөрергә өйрәтү; ( под седлом) менеп йөрергә өйрәтү -
11 ездовой
-ая; -ое2) в знач. сущ. ездовой м ат тотучы ( артиллериядә пушка повозкасының кучеры) -
12 запрячь
сов.; прям.; перен.( кого-что) җигү, җигеп кую -
13 культура
-
14 нарты
мн.; ж -
15 цугом
См. также в других словарях:
иген-икмәк — Игеп үстерелә торган һәртөрле культура, өлгергән ашлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иген-тару — Игеп үстерелә торган һәртөрле культура, өлгергән ашлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җигү — 1. Арба, чана, сабан һ. б. ш. әйберләрне тартып барырлык итеп, ат, үгез, сыер кебек тарту көчләренә махсус дирбияләр белән беркетү ат җигү. Арба, чана, сабан, тырма һ. б. ларны тарту көчләренә беркетеп, юлга чыгарлык яки эш башларлык хәлгә китерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йөгән — 1. Җигеп, атланып йөрү өчен ат башына кидерә торган, гадәттә каештан ясалган авызлыклы, тезгенле җайланма 2. күч. Нәр. б. эшләргә мөмкинлек бирмичә, ирексезләп, тоткарлап тора торган сәбәп, хәл. ЙӨГӘН КҮЗЛЕГЕ – Ат як якка каранып бармасын өчен… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көнҗет — Орлыгыннан май алына һәм игеп үстерелә торган көньяк үсемлеге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күнәяк — Оешма чәчәклеләр семь. игеп үстерелә торган үлән; Һиндыба; Цикорий. Шул үсемлекнең кофега кушу өчен киптерелгән тамыры … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
май — I. 1. Хайван сөтеннән алына торган туклыклы матдә ак май, сары май, май язу 2. Хайван тәнендә ит белән тире арасында яки эчәк тышында була торган ак катлам; шуннан эретелгән матдә 3. Үсемлек орлыкларыннан сыгып алына һәм суда эреми торган куе… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
нарта — Төньякта болан һәм этләр җигеп йөрү өчен эшләнгән озынча тар чана … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өйрәнү — 1. Берәр эшне башкарырга, эшләргә күнекмә алу 2. Берәр һөнәрне, белгечлекне үзләштерү, шуңа ия булу 3. Берәр нәрсәне укып, аның белән танышып тиешле белемнәргә ия булу, тиешле мәгълүмәт алу 4. Ия булу, үзләштерү (башка бер телне) 5. Белем һәм… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өйрәтү — 1. Берәр эшне башкарырга, үтәргә, эшләргә күнекмә бирү 2. Берәр һөнәргә, белгечлеккә ия булырга ярдәм итү, шул һөнәр буенча күнекмәләр бирү 3. Нин. б. белем бирү; нәр. б. аңлату 4. Үзләштерергә, өйрәнергә ярдәм итү (башка телне) 5. Сөйләп,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тезген — Йөгәннең бер өлеше – авызлык турысына беркетелгән тар каеш, бау, киндерә (хайван белән идарә итү, аны җигеп, җитәкләп йөртү һ. б. өчен кулланыла). ТЕЗГЕН САЛУ – Тезгенне, йөгәнне үзе (кешедән башка) ычкындыру (ат, ишәк һ. б. тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
